Work is a rubber ball. If you drop it, it will bounce back. The other four balls – family, health, friends, integrity – are made of glass. If you drop one of these, it will be irrevocably scuffed, nicked, perhaps even shattered.
(Gary Keller)
Een werkweek zonder uitknop
Het was het jaar 2005. Ik was enkele maanden eerder afgestudeerd en had net mijn handtekening onder mijn eerste echte arbeidscontract gezet. Ik kwam terecht in een kantoor met een desktop-computer, klassiek telefoontoestel en overvolle dossierkasten. Internettoegang was nog een privilege en mijn mailbox zag er het merendeel van de tijd maagdelijk wit uit. Wanneer ik ‘s avonds uitlogde en naar huis vertrok, bleven werkzaken op het werk en gingen ze niet mee naar huis. Er waren geen werkmails die in de avondlijke uren gecheckt moesten worden en niemand verwachtte dat ik me in het weekend of op vrije dagen bezig hield met het werk.
Tien jaar en twee jobs later had de desktop-computer plaatsgemaakt voor een laptop, kreeg het klassieke telefoontoestel gezelschap van een smartphone en kon ik me zelfs niet meer herinneren wanneer ik voor het laatst een lege mailbox had. De werkmails stroomden van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat binnen op mijn smartphone en tablet en ik was 24/7 bereikbaar voor mijn werkgever. Mijn werkweek had geen aan/uit knop meer en van een 38uren-werkweek was al lang geen sprake meer.
Ik zou zo graag willen zeggen dat ik de uitzondering op de regel was maar onderzoek van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen toont jammer genoeg aan dat ik geen uitzondering ben. De helft van de Vlaamse werknemers blijkt vandaag namelijk regelmatig of zelfs altijd bereikbaar te zijn buiten de werkuren. Nog voor het ontbijt je werkmails checken en ’s avonds een telefoontje van je baas beantwoorden terwijl je met de tablet op schoot nog wat werkmails probeert te beantwoorden, is voor velen zo dus helaas de regel geworden.
Je bent echter meer dan louter een werknemer. Je bent een persoon met een privéleven en eigen wensen, noden en behoeftes. Daarnaast ben je ook een partner, ouder, buur en/of vriend. En ook die rollen brengen stuk voor stuk verplichtingen, verwachtingen en noden met zich mee. Wanneer je werk je dan belet om deze rollen naar behoren te vervullen, zit je met een scheefgetrokken werk-privé balans. Waardoor er steeds minder tijd en ruimte overblijft om je batterijen op te laden en je stressweerstand op een steeds lager peil komt te staan terwijl je stressniveau in stijgende lijn gaat. En dat is het ideale recept voor mentale uitputting en een fors gestegen risico op burn-out.
Geen holle slogan
Climb high, sleep low. Bij de beklimming van de Mount Everest is dat het basisprincipe. Trek steeds hoger maar keer altijd terug naar het basiskamp. De enige manier om uitputting te voorkomen en de top te bereiken, is veel te recupereren. Bergbeklimmers verschillen in dat opzicht niet van werkende mensen. Wanneer wij niet meer kunnen recupereren in het basiskamp, staat ook bij ons de deur wagenwijd open voor uitputting en wordt het almaar moeilijker om nog goed werk af te leveren.
Hoe je basiskamp er precies uitziet, is voor iedereen echter anders. Misschien laad jij je batterijen op door te gaan sporten terwijl je partner helemaal opgaat in een boek waarbij hij elk gevoel van tijd en ruimte verliest. Of misschien ben jij iemand die er het liefst op uittrekt met familie of vrienden of kan je jezelf helemaal verliezen in een hobby. Maar al deze verschillende basiskampen hebben 1 ding gemeen: ze bevinden zich in je privéleven. En dan liefst een privéleven waarin je niet om de haverklap gestoord word door telefoontjes en e-mails van je baas en/of collega’s. Kortom, een leven waarin het recht op onbereikbaarheid geen holle slogan is maar een bestaand recht.
Achter de feiten aanhollen
Onze federale regering zette in oktober 2021 bij de opmaak van de begroting de grote lijnen van de arbeidsmarkthervorming uit en raakte het half februari 2022 eens over de details. Een van de garanties die de regering hierin geeft, is het recht om offline te zijn. Of anders gezegd: het recht om na je uren met rust gelaten te worden door je baas. Je werkgever mag met andere woorden niet meer verwachten dat je berichten en mails buiten de werkuren leest of beantwoordt. Een goed idee? Zeker. Maar ook rijkelijk laat in vergelijking met wat grote buitenlandse bedrijven en overheden doen.
Manfred Schoch, voormalig topman van BMW, verklaarde bijvoorbeeld jaren geleden al dat een werkweek van 40 uur door zakelijke telefoontjes of het checken van werkmail al snel uitloopt tot 50 uur of meer waardoor de kans op een burn-out toeneemt. Hij maakte daarom al in 2014 afspraken met zijn werknemers over de tijden waarop ze onbereikbaar zijn. Werknemers van BMW hoeven sindsdien buiten werktijd niet meer te reageren op e-mails van hun baas of collega’s. Bij Volkswagen werd de e-mailserver buiten werktijd zelfs stand-by gezet. En Daimler ging nog een stap verder en geeft zijn werknemers de mogelijkheid om een zogenaamde autodelete te activeren in hun mailbox. Alle werkmails die tijdens hun vakantie binnenkomen, worden op die manier automatisch gewist. Het bedrijf vermijdt zo dat werknemers na hun vakantie een overvolle mailbox openen.
In Frankrijk liet de minister van werkgelegenheid eveneens al in 2015 een onderzoek uitvoeren naar de mogelijke gevolgen van permanente bereikbaarheid voor de fysieke en mentale gezondheid van werknemers. De resultaten van dit onderzoek logen er niet om: de versmelting van werk en vrije tijd bezorgde mensen burn-out, slapeloosheid en relatieproblemen. Franse werknemers hebben daarom vanaf 1 januari 2017 het recht gekregen om buiten werktijd onbereikbaar te zijn. In juli 2017 werd het verzekeringsbedrijf AXA dan weer het eerste Spaanse bedrijf dat zijn werknemers het recht op onbereikbaarheid toekende. Daarnaast deden meer dan 100 Catalaanse gemeenteraden mee met een initiatief om de werkuren te veranderen. Volgens die nieuwe afspraken mag het personeel van de gemeente er geen werkgerelateerde mails meer krijgen na 18u.
©ziel&zo2022
Comments